W 20 – lecie istnienia Porozumienia ASCOBANS – Porozumienia o ochronie małych waleni Bałtyku, Północno-Wschodniego Atlantyku oraz Mórz Irlandzkiego i Północnego1, w dniach 22-24 października 2012r. odbyło się 7 spotkanie Państw, które są jego Stronami (tzw. MOP7). Miejscem narady było leżące na północnym brzegu Kanału La Manche angielskie miasto Brighton.
Zasadnicza część posiedzenia rozpoczęła się od wręczenia nagrody ASOBANS za wkład w działania edukacyjne i popularyzujące jego cele. Otrzymał ją Mats Amundin, szwedzki badacz i popularyzator ochrony bałtyckich morświnów.
Uczestnicy spotkania dokonali przeglądu wdrażania trzyletniego planu ASCOBANS za lata 2010-2012 – prac Komitetu Doradczego, Sekretariatu Porozumienia oraz aktywności poszczególnych Państw. Omówiono stan wdrażania planów na rzecz ochrony morświnów -Planu Odtwarzania Bałtyckich Morświnów (tzw. Plan Jastarnia) i Planu Ochrony dla Morza Północnego. W wielu przedstawianych dokumentach i wyrażanych opiniach nadal za pierwszoplanowe zagrożenie dla właściwego stanu zasobów tych zwierząt uznaje się przyłów. Rośnie wg ekspertów także problem oddziaływania podwodnego hałasu i nie zmniejsza się wpływ zanieczyszczeń.
Ustalono listę priorytetów, które będą decydujące dla powodzenia wdrażania Porozumienia ASCOBANS w okresie 2013 – 2015(16). Uczestnicy spotkania zatwierdzili plan pracy dla Komitetu Doradczego na te lata.
Na spotkaniu debatowano także nad współpracą z innymi gremiami, których działalność wprost lub pośrednio ma znaczenie dla realizacji celów Porozumienia ASCOBANS – organami Unii Europejskiej, Międzynarodowej Rady Badań Morza (ICES), Komitetami doradczymi rybołówstwa (RAC), Komisją Helsińską (HELCOM) i jej odpowiednikiem dla Morza Północnego (OSPAR), sekretariatem Konwencji ds. Bioróżnorodności (CBD), Komisją Wielorybniczą (IWC), a także bliźniaczym porozumieniem śródziemnomorskim ACCOBAMS.
Szczególną uwagę poświecono nowemu planowi ochrony morświnów jaki wykonano dla zasobów bytujących w zachodnim Bałtyku, w Cieśninach Duńskich i Kattegacie. Plan ten wypełnia lukę dla działań ochronnych jakie wcześniej ustalono dla zasobów z obszarów z nim sąsiadujących tzn. Bałtyku i Morza Północnego.
Omówiono także rozszerzenie oddziaływania Porozumienia na nowym jego obszarze na zachód od Irlandii.
W części administracyjnej dokonano przeglądu budżetu, który swoją obecną zasobnością nie odpowiada potrzebom dobrego wypełniania zapisów Porozumienia i efektywnej pracy jego organów. Kryzys finansowy w Europie nie rokuje na razie polepszenia tej sytuacji. Przeto kraje członkowskie i współpracujące z nimi organizacje są proszone o dokonywanie dobrowolnych wkładów finansowych na realizację dodatkowych działań organizacyjnych na rzecz wypełniania podjętych w ratyfikacji ASCOBANS zobowiązań.
Będą także podjęte starania aby inne kraje, które Porozumienia ASCOBANS jeszcze nie podpisały a ich morskie wody znajdują się w granicach jego oddziaływania dokonały ratyfikacji tego dokumentu i włączyły się w ochronę zasobów małych waleni.
Wszystkie dokumenty spotkania MOP7 są opublikowane na stronie internetowej http://www.ascobans.org/.
Na koniec spotkania wydano specjalny komunikat prasowy w którym m.in. czytamy …
Kraje wzmacniają ochronę małych wielorybów, delfinów i morświnów w Europie
Brighton, 24.10.2012. Przedstawiciele rządów ośmiu krajów spotkali się w Brighton, w Wielkiej Brytanii, aby ustalić priorytety w celu skuteczniejszej ochrony małych waleni w ramach Porozumienia ASCOBANS (Agreement on the Conservation of Small Cetaceans of the Baltic, North East Atlantic, Irish and North Seas), które zawarto w Bonn 20 lat temu jako część konwencji dotyczącej ochrony gatunków wędrownych.
Zgodzono się na szereg działań mających na celu ochronę waleni zasiedlających europejskie morza. W spotkaniu uczestniczyli także przedstawiciele organizacji międzynarodowych; Komisji Europejskiej, Międzynarodowej Komisji Wielorybniczej (IWC), Komisja ds. Morza Północnego (OSPAR), śródziemnomorskiego Porozumienia ACCOBAMS, Komisji ds. Ssaków Morskich Północnego Atlantyku (NAMMCO) jak i organizacji pozarządowych.
W opinii Elizabeth Maruma Mrema, Sekretarza Wykonawczego ASCOBANS “Decyzje podjęte na spotkaniu pokazują, że z powodu coraz większego oddziaływania na stan wielorybów, delfinów i morświnów ASCOBANS, przy wsparciu wszystkich krajów i podmiotów w regionie nadal powinien odgrywać kluczową rolę w koordynacji działań na rzecz lepszej ich ochrony”.
Nowo stworzony plan ochrony dla populacji morświna z zachodniej części Bałtyku, Morzu Bełtów i Kattegatu ma na celu wzbudzenie stosownej aktywności badawczej i ochronnej w tym intensywnie wykorzystywanym przez Danię, Niemcy i Szwecję obszarze morskim. Działania takie jak rybołówstwo, konstrukcje hydrotechniczne, eksploatacja zasobów lub żegluga mogą być zagrożeniem dla morświnów, z których wiele ginie na skutek przyłowu lub cierpi z powodu zanieczyszczeń chemicznych, wzrostu poziomu hałasu i ubytku bazy pokarmowej w wyniku nadmiernych połowów.
Eksperci oczekują, że plan pomoże lepiej ustalić skalę zagrożeń oraz pomóc w ich skutecznym zniwelowaniu. W tym celu, rządy, sektor prywatny, organizacje pozarządowe łączą siły na rzecz zmniejszenia przyłowu tych zwierząt, wspierania badań i monitoringu, jak również dla zabezpieczenia odpowiednich siedlisk i gatunków będących ich pokarmem..
Uczestnicy spotkania uzgodnili także priorytety dla badań i działań ochronnych dla zachodniej części obszaru ASCOBANS – Morza Irlandzkiego i północno-wschodniego Atlantyku. Duża różnorodność gatunków wielorybów i delfinów a także morświn, korzysta z tych wód. Jednak wiedza na temat ich liczebności i rozmieszczenia, jak również zakresu różnych zagrożeń pozostaje niewielka. Państwa członkowskie zgodziły się ściśle współpracować w celu wzbogacenia danych i niwelacji istniejących luk w wiedzy.
Jako, że zanieczyszczenia chemiczne, takie jak PCB, nadal oddziałują na walenie, a nowe rodzaje substancje są wprowadzania do środowiska morskiego i skutki tego są dla życia morskiego słabo rozpoznane ustalono priorytetowe obszary badawcze, które mają posłużyć lepszemu zrozumieniu, jak mniej rozpoznane rodzaje chemikaliów oddziałują na poszczególne zwierzęta i ich populacje. Podkreślono, że jest konieczność ograniczania wprowadzania do środowiska morskiego substancji chemicznych.
ASCOBANS zobowiązuje Państwa Członkowskie do wdrożenia Planów Ochrony i Zarządzania, zachęca również kraje sąsiednie aby dołączyły do tego wysiłku. Ochrona siedlisk, zarządzanie, rozpoznanie, badania, unikanie zanieczyszczeń oraz powszechna informacja mają na celu poprawę stanu ochrony wielorybów, delfinów i morświnów w północno-zachodnich wodach europejskich.
- ASCOBANS – Agreement on the Conservation of Small Cetaceans of the Baltic, North East Atlantic, Irish and North Seas (http://www.ascobans.org/) ↩