Ostatnio coraz więcej osób interesuje się zagrożonymi gatunkami roślin i zwierząt – ich biologią, problemami i sposobami ochrony. Także artyści starają się poprzez sztukę, innym niż naukowy językiem opisać trudne problemy ekologiczne. Stacja Morska w Helu brała już udział w kilku tego typu akcjach, były to między innymi: wystawa w Bonn, płyta „Bałtyckie Szepty” czy pomnik morświna w Gdyni.
Poniżej prezentujemy kolejny przykład takiego działania – projekt p. Krzysztofa Topolskiego dotyczący bałtyckich morświnów.
Plakat wydarzenia
UWAGA ! MORŚWIN | ARSZYN AMPLIFICADOR 5
Amplificador w języku portugalskim znaczy wzmacniacz. Projekt Amplificador 5 poświęcony był bałtyckim morświnom. Podczas pracy nad projektami z tego cyklu zazwyczaj “wzmacniam” i przedstawiam odnalezione, wybrane fenomeny i zjawiska akustyczne, niecodzienne terytoria akustyczne, staram się zwrócić swoją i innych uwagę na dźwiękową sferą naszej rzeczywistości. Projekty z cyklu Amplificador dotyczyły bardzo różnych sfer życia, ale łączy je zawsze perspektywa akustyczna, dźwiękowe postrzeganie otaczającego świata. Nagrywałem emigrantów i ich akustyczne otoczenie w Londynie, tworzyłem wyimaginowany soundscape przeszłości i przyszłości wybranego miejsca w Gdańsku. Tym razem zainteresował mnie pewien konkretny fenomen związany z morświnem – ssakiem żyjącym w Bałtyku.
Projekt Amplificador 5 narodził się podczas warsztatów dla artystów, jakie w roku 2008 Stacja Morska w Helu zorganizowała wraz z Nadbałtyckim Centrum Kultury. Wtedy właśnie dowiedziałem się o projekcie “Czynnej ochrony morświnów przed przyłowem”. Miałem też okazję od kuchni poznać niesamowite miejsce, jakim jest sama stacja oraz niecodzienne akustyczne metody pracy stosowane podczas realizacji tego arcyważnego, z punktu widzenia ochrony ginącego morświna, projektu.
Projekt dźwiękowy Amplificador 5, który realizowałem we współpracy ze Stacją Morską oraz Nadbałtyckim Centrum Kultury, dotyczył właśnie bardzo ważnej w życiu tego ssaka akustycznej sfery bytowania, jaką jest echolokacja.
UWAGA ! MORŚWIN
Zainstalowany w budynku Ratusza Staromiejskiego w Gdańsku nadajnik komunikacji bezprzewodowej bluetooth umożliwiał osobom znajdującym się w jego zasięgu łączenie się z nim za pomocą telefonu komórkowego. Po aktywowaniu w telefonie protokołu bluetooth nadajnik wysyłał do każdego odnalezionego aparatu wiadomość zapraszającą do pobierania plików dźwiękowych. Krótkie formy akustyczne, czyli nagrania syntetycznej reprezentacji dźwięków wydawanych przez morświny, przerodziły się podczas realizacji projektu Amplificador 5 w dzwonki do telefonów komórkowych. Były one rozpowszechniane w formacie mp3. Krótkie dynamicznie zmienne zdarzenia dźwiękowe jakimi są tzw. “click-trains” generowane podczas echolokacji przez morświny doskonale spełniają funkcję wypełniających ostatnimi czasy obficie audiosferę sygnałów telefonów komórkowych. Aby pozostać w zgodzie z prawdą biologiczną, należy jednak pamiętać, że nie są to prawdziwe dźwięki morświnów, ale ich syntetyczna reprezentacja, pewien akustyczny fantom, odpowiednik rzeczywistości, której nie można usłyszeć. Podczas echolokacji morświny operują częstotliwościami spoza zakresu słyszalności ludzkiego ucha.
Oprogramowanie służące do odczytu i analizy danych akustycznych gromadzonych przez naukowców posiada pewną uboczną funkcję. Chodzi o syntezator dźwięku, który na podstawie danych tworzy syntetyczne zdarzenia dźwiękowe, symulując w sposób słyszalny dla ucha ludzkiego dźwięki wydawane przez morświny. Z punktu widzenia projektu badawczego jest to funkcja poboczna i często zupełnie nieużywana, z punktu widzenia artysty zajmującego się dźwiękiem ciekawa czy wręcz kluczowa. Dzięki uprzejmości Stacji Morskiej w Helu zaistniała możliwość wykorzystania tych syntetycznych nagrań na polu działań artystycznych. Stacja Morska udostępniła nagrania zsyntetyzowanych “click-trains” z różnych okresów pracy wykrywaczy morświnów. Zaznaczyć należy, że rejestracja pojawienia się morświna to sytuacja niezmiernie rzadka. Wiele osób zajmujących się tymi ssakami profesjonalnie nigdy nie widziało żywego morświna. Morświn to zwierzę bardzo wrażliwe i płochliwe, unikające kontaktów z człowiekiem.
Najważniejszym wydarzeniem w ramach projektu Amplificador 5 były warsztaty i performance zrealizowany tylko przy pomocy telefonów komórkowych, zaopatrzonych w wyżej opisane dźwięki. Zaproszona do prac przygotowawczych i warsztatowych grupa wykonawców wyposażyła swoje telefony w przygotowany specjalnie zestaw dzwonków telefonicznych. Rolą wykonawców było odpowiednie wyeksponowanie telefonów tak, aby dźwięki dobiegające z nich były dobrze słyszalne. Wykonawcy używając kreatywnie swojego telefonu, stworzyli rodzaj improwizowanej kompozycji w przestrzeni publicznej miasta. Powstała ingerująca w atmosferę miejską, dynamiczna struktura elektroakustyczna. Syntetyczne dźwięki generowane na podstawie cyfrowych danych, zarejestrowanych w toni Bałtyku, płynące z telefonów komórkowych, stały się metaforą istnienia innego, fascynującego, lecz obcego świata zwierząt. W tym przypadku świata, w którym głównym medium jest precyzyjnie wykorzystywany dźwięk. Mam również nadzieję, że dźwięki te, pozostając w telefonach, używane będą na co dzień jako niezwykłe dzwonki telefoniczne.
Aby cała sytuacja warsztatowa została należycie odebrana przez publiczność i uczestników, ważnym elementem całego wydarzenia był wykład i prezentacja na temat morświnów oraz metod ich ochrony, przeprowadzona przez prof. Krzysztofa Skórę ze Stacji Morskiej w Helu.
Krzysztof Topolski aka Arszyn
Program projektu Amplificador 5 wyglądał następująco:
INSTALACJA BLUETOOTH, Ratusz Staromiejski w Gdańsku
18.06 – 30.06.2010
Przyjdź i włącz bluetooth w swoim telefonie !
18.06.2010 Ratusz Staromiejski w Gdańsku
URUCHOMIENIE INSTALACJI BLUETOOTH, godz. 12.00
WARSZTATY, godz. 14.00
WYKŁAD: MAŁY WALEŃ – DUŻY PROBLEM, godz. 15.30, prof. Krzysztof Skóra, Stacja Morska IO UG. Sala Mieszczańska Ratusza Staromiejskiego
KONCERT / PERFORMANCE NA TELEFONY KOMÓRKOWE, godz. 17.00, Skwer Heweliusza
Projekt przedstawiono w ramach organizowanego przez Nadbałtyckie Centrum Kultury 6. Festiwalu Kultur Świata “Okno na Świat”
Zrealizowano przy pomocy finansowej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Obejrzyj galerię zdjęć:
Pobierz dzwonki do telefonu komórkowego:
Pobierz film z przeprowadzonej akcji:
