Kolejne „nie“ Komisji Europejskiej?

Po prawie pięciu latach od przyjęcia Rozporządzenia WE 812/2004¹, które miało pomóc w ochronie małych waleni przed przyłowem, Komisja Europejska zadecydowała dokonać oceny wdrożenia jej zapisów w sektorach rybołówstwa państw całej wspólnoty. Sprawa ta dotyczy wszystkich morskich akwenów europejskich, gdzie zwierzęta te giną w różnych rodzajach narzędzi połowowych.

W Brukseli w dniach 23-24 marca 2009r. eksperci i sektor rybołówstwa wspólnoty w obecności unijnych urzędników omawiali doświadczenia i problemy związane z realizacją rozporządzenia.

Zebrani, zapoznawszy się ze stanem zasobów różnych gatunków oraz skalą zagrożeń, jakie wpływają na ich wysoką śmiertelność, podjęli dyskusję nad różnymi aspektami tej regulacji prawnej – naukowymi podstawami jej wprowadzenia, adekwatnością wprowadzonych środków technicznych do potrzeb ochronnych małych waleni oraz potrzebami modyfikacji zapisów regulacji w celu zwiększenia jej efektywności.

Zastanawiano się nad efektywnością realizacji tzw. programu obserwatorów, którego zadaniem była ocena rzeczywistej skali przyłowu waleni w różnych rodzajach sieci. Rozmawiano o braku odpowiednich danych i narzędzi dla rozpoznania tego zjawiska w rybołówstwie przybrzeżnym, o skuteczności stosowania pingerów i innych technik redukujących przyłów oraz o potrzebie bardziej szczegółowych badań.

Szczególnym dla naszego kraju tematem dyskusji były dwa rozporządzenia unijnego prawa – Rozporządzenie nr 2187/2005, które to ustanowiło techniczne zasady prowadzenia połowów na Bałtyku, w tym nakaz stopniowego wycofywania pławnic z rybołówstwa i wcześniejsze, przyjęte jeszcze przed naszym wejściem do Unii Europejskiej „słynne” Rozporządzenie nr 812/2004, wprowadzone na potrzeby ochrony morświnów, ale bez uwzględnienia wyników polskich badań nad tym problemem².

Problem ten udało się polskiej delegacji oraz przedstawicielom sektora rybołówstwa bałtyckiego do debaty wprowadzić, ale Komisja Europejska nie wiązała wycofania pławnic z będącym przedmiotem obrad Rozporządzeniem 812/2004. Strona Polska zwróciła uwagę m.in. na brak współczesnych raportów o ginięciu tych ssaków w sieciach dryfujących i konieczność lepszego rozpoznania tego zjawiska na łowiskach użytkowanych przez polskich rybaków, a także na potrzebę stosowania lepszych, regionalnie zróżnicowanych środków ochrony. Jako przykład takiego działania podano projekt czynnej ochrony morświnów w Zatoce Puckiej, polegający na tymczasowym użyciu pingerów na przedpolu zatokowych łowisk.

Przedstawiciel Komisji początkowo, wobec zaprezentowanych argumentów, wyraził wolę ponownego rozpoznania tej kwestii, jednakże drugiego dnia obrad Przewodniczący spotkania zapowiedział, przy dezaprobacie stron zgłaszających ten problem na spotkaniu, całkowite zamknięcie kwestii użycia pławnic na Bałtyku, podając jako argument konieczność rozszerzenia ogólnego zakazu użycia sieci dryfujących na wodach europejskich także na Bałtyk.

Raport z tego spotkania oraz raport ze styczniowego spotkania grupy SGBYC ICES mają stać się podstawą dalszych prac Komisji, zarówno nad skuteczniejszą implementacją środków technicznych, wynikających z zapisów rozporządzenia 812/2004, jak i rewizją samego rozporządzenia, której potrzebę zgłaszali reprezentanci wszystkich krajów obecnych na spotkaniu. Główne zgłaszane problemy dotyczyły potrzeb zidentyfikowania problemu przyłowu na poziomie regionalnym i dostosowanie do tego skuteczniejszych metod ochrony.

Przebieg spotkania i jego rezultaty wskazują niestety, że ustalenia polityczne z trudnością modyfikują się pod wpływem dostarczanych argumentów naukowych. Kolejne spotkania, a także wola polityczna stron dialogu, pokażą czy ewolucja treści dotychczasowych rozporządzeń jest możliwa.

25.03.2009r.