Czy Polska chce chronić wieloryby?

W siedzibie FAO, w Rzymie na dni 9-11 marca 2009r. zwołano międzysesyjne¹ posiedzenie Międzynarodowej Komisji Wielorybniczej (IWC)² na którym wypracowywane zostaną uzgodnienia dotyczące przyszłego sposobu i zakresu jej pracy. Komisja z uwagi na dużą polaryzacje poglądów wśród dotychczasowych sygnatariuszy „Międzynarodowej Konwencji o Uregulowaniu Połowów Wielorybów” (zwaną też Konwencją o Regulacji Wielorybnictwa) musi poszukiwać dróg wyjścia zarówno z proceduralnego kryzysu dotyczącego głosowań jak i sposobów efektywniejszego podejmowania nowych obszarów dla własnego działania – między innymi w sprawach zarządzania zasobami małych waleni, zmniejszenia ich przyłowu oraz dróg współpracy z innymi międzynarodowymi gremiami jak: ASCOBANS, ACCOBAMS, CMS.

Wypracowania propozycji stanowisk w różnych ważnych kwestiach podjęła się grupa przedstawicieli 30 państw tworząc tzw. „Small Working Group”. Z dotychczasowymi wynikami jej prac zapoznają się uczestnicy spotkania w Rzymie (kliknij).

Spotkanie będzie otwarte dla obserwatorów, ale nie dla mediów. Udział w nim zapewniły sobie organizacje pozarządowe. Formalne decyzje będą mogły być podjęte jednak dopiero na 61 statutowym posiedzeniu Komisji (IWC) na Maderze w czerwcu br.

Polska ciągle nie ratyfikowała Konwencji o Regulacji Wielorybnictwa i nie jest członkiem Międzynarodowej Komisji Wielorybniczej (IWC).

Międzynarodowa Komisja Wielorybnictwa powołana została na podstawie „Konwencji o regulacji wielorybnictwa”, którą 2 grudnia 1946r., bazując na poprzednim Porozumieniu dot. polowań na wieloryby z 1937 i późniejszych protokółach z 1938r. i 1945r. podpisało 15 państw (Argentyna, Australia, Brazylia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, Japonia, Meksyk, Norwegia, Nowa Zelandia, RPA, USA, Wielka Brytania i ZSRR). Jej pierwowzorem była „Konwencja o uregulowaniu połowów wielorybów” podpisana pod auspicjami Ligi Narodów w Genewie 24 września 1931r. W jej tworzeniu uczestniczyła także Polska. Konwencję tą, zgodnie z ustawą z dnia 17 marca 1933r. – Dz.U.R.P. Nr.24, poz.194 w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej ratyfikował Prezydent II RP Ignacy Mościcki.

Już dwadzieścia cztery państwa członkowskie Unii Europejskiej (prócz Bułgarii, Łotwy i Polski) są członkami IWC. Wspólnota Europejska ma status obserwatora i jest reprezentowana przez Komisję Europejską. Zabiega ona, aby państwa Unii Europejskiej wyrażały wspólne stanowisko wobec kwestii ochrony waleni i postuluje:

1. poparcie dla utrzymania moratorium na połowy wielorybów w celach komercyjnych;

2. sprzeciw wobec wszelkich wniosków dotyczących nowych sposobów połowów wielorybów, które nie są w chwili obecnej przewidziane w konwencji, a które mogłyby zagrozić utrzymaniu moratorium na połowy wielorybów w celach komercyjnych, chyba że wnioski takie zagwarantują istotną długoterminową poprawę statusu ochrony wielorybów i spowodują, że wszystkie połowy wielorybów dokonywane przez członków IWC będą kontrolowane przez IWC;

3. poparcie dla wniosków dotyczących utworzenia rezerwatów wielorybów zgodnie z przepisami IWC;

4. poparcie dla wniosków dotyczących zarządzania połowami wielorybów przez grupy etniczne na potrzeby własne, pod warunkiem że ochrona odnośnych stad nie ulega osłabieniu, przy uwzględnieniu zasady ostrożności i zgodnie z opinią Komitetu Naukowego oraz pod warunkiem, że połowy wielorybów są właściwie regulowane, a wielkość połowów mieści się w zakresie udokumentowanych i uznanych potrzeb;

5. poparcie dla wniosków, które mają na celu zakończenie tzw. „naukowych połowów wielorybów” będących poza kontrolą IWC;

6. sprzeciw wobec wszelkich wniosków o zmiany regulaminu wewnętrznego IWC zmierzające do rozszerzenia zakresu tajnego głosowania.

Brak w powyższych sprawach głosu Polski na forum Międzynarodowej Komisji Wielorybniczej, kraju o ambicjach ochrony globalnych problemów środowiska naturalnego, wieloletniej tradycji badań i ochrony przyrody mórz i oceanów, a także, co warte szczególnego podkreślenia angażującego się w sprawy wielorybnictwa już w czasach II RP jest trudne do zrozumienia.

W dniu 23 września 2008r. Premier RP Donald Tusk przesłał na ręce Marszałka Sejmu RP Bronisława Komorowskiego zawiadomienie³, że Rada Ministrów zamierza przedstawić do ratyfikacji Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej – Międzynarodową Konwencję o uregulowaniu połowów wielorybów, podpisaną w Waszyngtonie dnia 2 grudnia 1946r. Postanowiono też, że za jej wypełnianie ma być odpowiedzialny Minister Środowiska. Miesiąc później sejmowa Komisja Spraw Zagranicznych zawiadomienie Premiera przyjęła bez zastrzeżeń.

Od tego czasu brakuje wiadomości o dalszych losach sprawy. Wydaje się że procedura ratyfikacji tej konwencji osiadła „jak wieloryb na mieliźnie”, gdzieś pomiędzy urzędami Rady Ministrów i Prezydenta RP. Kto ją ożywi ?

Jeśli chcemy, aby – notabene symbol Rzeczypospolitej Polskiej – nasz orzeł był skutecznie chroniony międzynarodowym prawem, to nie powinniśmy uchylać się od ratowania innych zagrożonych gatunków – w tym wypadku wielorybów.

Krzysztof E. Skóra
9.03.2009r.

Ilustracja  problemu [kliknij]