W niemieckim muzeum oceanograficznym w Stralsundzie, w dniach 8-9 lutego 2006 roku, odbyło się drugie spotkanie w sprawie oceny przygotowań do wdrażania planu odtwarzania i ochrony bałtyckich zasobów morświnów. Plan ten, potocznie zwany od miejsca jego powstawania „Planem z Jastarni”, może być już w tym roku rekomendowanym do wdrażania sygnatariuszom Porozumienia ASCOBANS przez jego Komitet Doradczy.
Przedmiotem dwudniowych obrad w Stralsundzie było kilka ważnych zamierzeń „Planu”. Aby mogły stać się obowiązującym prawem, muszą nie tylko być dobrze merytorycznie uzasadnione ale przejść proces branżowych i społecznych konsultacji. Ważne jest też, aby obowiązywały na całym Morzu Bałtyckim, gdyż morświny będąc zwierzętami migrującymi, z zagrożeniami spotykają się nie tylko na wodach sygnatariuszy Porozumienia AASCOBANS ale także tam, gdzie ten akt jeszcze nie obowiązuje. Jest takich krajów jeszcze trzy. O ile Estonia jest już bliska jego ratyfikacji to Łotwa i Rosja nie wykazują żadnej ku temu ochoty.
Foto: Na sali obrad
Obrady otworzyła dyskusja nad sprawnością systemów i sposobów raportowania o przyłowie morświnów w poszczególnych krajach. Oceniono też wiarygodność oficjalnych danych na temat rozmieszczenia i intensywności połowów różnymi rodzajami sieci. Poszukiwano sposobu na bieżącą weryfikację zbieranych danych oraz ich analizę po kątem potrzeb ASCOBANS. Podjęto także dyskusję nad praktycznymi możliwościami wprowadzenia do rybołówstwa bardziej bezpiecznych dla morświnów narzędzi połowowych. Niemcy i Szwecja poinformowały, że podjęły pilotowe projekty nad tym zagadnieniem.
Rys 1. Przykład komputerowej analizy danych o rozmieszczeniu
łowisk sieciami skrzelowymi u brzegów Szwecji.
Dyskutowano nad zakresem i przydatnością tzw. „Programu Obserwatorów”. Polegać on będzie na obecności niezależnych inspektorów na pokładach wybranych kutrów rybackich. Ich zadaniem będzie rejestracja przyłowu gatunków chronionych w czasie rutynowych połowów sieciami skrzelowymi. Zapoznano się również z wynikami badań nad nowymi modelami odstraszaczy akustycznych1, a także sposobami wprowadzenia tych urządzeń do praktyki rybackiej.
Rys 2. Miejsce (Sandefiord w Norwegii) oraz wyniki badań nad skutecznością odstraszaczy akustycznych. Na mapach A i B przedstawiono trasy wędrówek morświnów w miejscu eksperymentu bez odstraszacza (A) i w czasie gdy urządzenie to (o mocy 145 dB) zostało zainstalowane (B). Ilustracje z prezentacji Svena Koschinski’ego na podstawie pracy Culik, B. M., S. Koschinski, N. Tregenza, & G. M. Ellis. 2001. Reactions of harbor porpoises Phocoena phocoena and herring Clupea harengus to acoustic alarms. Marine Ecology Progress Series; 255-260.
Przedstawiciele poszczególnych państw informowali zebranych o okolicznościach wyznaczania i celu powoływania na ich obszarach morskich specjalnych akwenów ochronnych w ramach systemu UE – NATURA 2000, BSPA – HELCOM i prawa krajowego.
Po raz kolejny zobowiązano się do czynienia wspólnego międzynarodowego wysiłku na rzecz pozyskiwania próbek dla badań genetycznych, mających za zadanie ustalenie stopnia genetycznej separacji morświnów bałtyckich od stad zasiedlających Cieśniny Duńskie i Morze Północne.
Spotkanie zakończyła dyskusja nad zagadnieniami dotyczącymi akcji informacyjnych kierowanych do ogółu społeczeństwa oraz grup eksploatujących zasoby morza – szczególnie rybaków i żeglarzy. Zobowiązano się do standaryzacji metod oraz prowadzenia wspólnych baz danych i źródeł informacyjnych, a także realizacji wspólnych kampanii edukacyjnych propagujących stan i ochronę bałtyckich morświnów.
W obradach udział wzięli ministerialni przedstawiciele sektorów rybołówstwa i ochrony środowiska, naukowcy oraz członkowie pro-ekologicznych i rybackich organizacji pozarządowych.
Krzysztof E. Skóra
- Odstraszacze akustyczne (tzw. „pingery”) wiesza się na sieciach w miejscach spodziewanego przyłowu morświnów. Pingery emitując dźwięki o wysokiej częstotliwości odstraszają te ssaki dzięki czemu nie wpadają w wystawiane sieci i nie giną. ↩