Odbyło się doroczne, szesnaste już spotkanie doradców ministerstw 10 krajów, które podpisały Porozumienie o ochronie małych waleni Bałtyku i Morza Północnego (ASCOBANS). Tym razem miało ono miejsce w Brugii w dniach 20-24 kwietnia 2009.
Wiodącym zagadnieniem spotkania były tematy związane z przygotowaniem uaktualnionych wersji planów ochrony morświnów w Bałtyku (tzw. „Plan Jastarnia”) i w Morzu Północnym. W obu planach kluczową rolę odgrywają zagadnienia redukcji zagrożeń, w szczególności nadmiernego przyłowu w sieciach rybackich. Przedstawiono najnowsze niepokojące wyniki badań nad wzrastającą śmiertelnością morświnów w Cieśninach Duńskich i niemieckich wodach zachodniego Bałtyku. Próbą oceny tego zjawiska ma zająć się Grupa ds. wdrażania Planu Jastarnia.
Innym dyskutowanym zagadnieniem było przygotowanie rezolucji na 6 Spotkanie Państw Stron Porozumienia, które w tym roku odbędzie się we wrześniu w Bonn. Doradcy dyskutowali o przyszłości porozumienia, o jego funkcjonowaniu w ramach różnych struktur decyzyjnych w obrębie Unii Europejskiej i poza nią, a także rozpatrywali możliwość rozszerzenia Porozumienia na inne gatunki waleni (wieloryby), które występują w wodach europejskich.
Wiele spraw poświęcono zagadnieniom finansowym, starając się, aby bez podnoszenia corocznej składki krajów, będących Stronami Porozumienia, maksymalną część pieniędzy przeznaczyć na projekty badawcze mogące pomóc w ochronie i odtwarzaniu zasobów małych waleni – morświnów i delfinów.
Poszczególne państwa przedstawiły roczne sprawozdania z działań na rzecz monitoringu zagrożeń dla małych waleni i przedsięwzięć związanych z ich ochroną (badania naukowe, tworzenie obszarów chronionych, zmiany legislacyjne i działania edukacyjno-informacyjne). Przedstawiono m.in. szwedzki projekt analizujący zastąpienie dorszowych sieci skrzelowych specjalnego typu pułapkami, których użycie jest całkowicie bezpieczne dla morświnów i, co ciekawe, ponoć bardziej efektywne ekonomicznie dla rybaków.
Na tegorocznym spotkaniu po raz trzeci w swojej historii Komitet Doradczy ASCOBANS zadecydował o przyznaniu nagrody – symbolicznej plakietki ASCOBANS AWARD za działalność upowszechniającą wiedzę o potrzebie ochrony europejskich waleni. Otrzymał ją Peter Evans, jeden z twórców European Cetacean Society oraz założyciel i działacz Sea Watch Foundation z Wielkiej Brytanii. Jego ponad trzydziestoletnie zaangażowanie na polu naukowym, edukacyjnym i popularyzatorskim zaowocowało adekwatnym zaangażowaniem społecznym w ochronę morświnów, delfinów i wielorybów.
Ważnym punktem spotkania była ocena nowej struktury Sekretariatu Porozumienia jako ciała administracyjnego, włączonego próbnie w 2006 r. na okres 3 lat do struktur Sekretariatu Generalnego Konwencji Bońskiej (CMS). Większość państw krytycznie oceniających to rozwiązanie skłania się jednak do utrzymania go jako rozwiązania finansowo najkorzystniejszego, modyfikując znacznie zasady jego działania poprzez lepszy dobry dobór kadry i inny podział jej kompetencji oraz obowiązków. Nasze doświadczenia wskazują, że tylko niezależny Sekretariat, dający Porozumieniu osobowość, gwarantuje pełne partnerstwo na forum międzynarodowym. O wariancie kontynuacji obecnej struktury zadecyduje jednak finalnie Spotkanie Stron ASCOBANS we wrześniu br.
Na spotkaniu przy różnych okazjach nawiązywano do postulatu konieczności włączenia struktur sektora rybołówstwa (europejskich, krajowych i regionalnych) w wypracowywanie i wypełnianie zaleceń ASCOBANS. Jednocześnie postulowano większą aktywność reprezentantów Komitetu Doradczego, Sekretariatu i Ministerstw Środowiska poszczególnych państw na forach rybołówstwa np. Dyrekcji Generalnej ds. Gospodarki Morskiej i Rybołówstwa Komisji Europejskiej (DG Mare), Regionalnych Komitetów Doradczych Bałtyku i Morza Północnego (BS RAC i NS RAC) czy Fish Forum HELCOM-u.
Tekst: Iwona Kuklik i Krzysztof E. Skóra
Foto: Krzysztof E. Skóra